İlginç Bilgiler (9)

[Turania™]

· AyniTarih Niçin Her Yıl FarkliGüne Geliyor?

Günlük yasantımızı çalısma hayatımızı sosyal kültürel ekonomik tüm aktivitelerimizi takvime göre düzenler ve planlarız. Takvimle ilgili en büyük güçlügümüz sürekli “su tarih hangi güne geliyor” sorusunu sormak zorunda kalısımızdır. Basta milli bayram kutlama ve tatil günleri olmak üzere aynitarihin her yıl degisik günlere rast gelmesi sadece yıl içersinde saglıkliplanlama yapmamızietkilemez aylardaki aktif is günlerinin degismesi nedeni ile tüm kurumların hesap plan ve istalistiklerini de alt üst eder.

Bunun sorumlusu Dünya”nın Günes”in etrafındaki dönme süresidir. Çok eski çaglarda bile insanlar etkinliklerini Günes”in görünür hareketlerine göre düzenlemisler yani basit hali ile de olsa Günes Takvimi”ni kullanmıslardır. Ancak bu bir yılın süresi bir günün tam katiolmadıgından küsuratlar olusmakta bu da ideal bir takvim düzenini pratikte zorlastırmaktadır.

Günes Takvimi”ni ilk kullananlardan Mısırlılar”da bir yıl 365 gün (aslında 365 gün 5 saat 48 dakika 46 saniye) kabul ediliyordu. Aradaki bu farktan dolayı örnegin ilkbaharın baslangıciancak 1508 yılda bir aynitarihe denk geliyordu.



Eski Babil Helen Çin ve Hint medeniyetleri Ay”ın evrelerine dayanan 29 ve 30”ar günlük 12 aydan olusan Ay Takvimi”ni kullanmayitercih ettiler. Bu takvimde bir yıl 354 gün olup mevsim tarihleri Günes Takvimi”ne göre her yıl 11 gün kayıyordu. Ardarda iki hilalin olusmasiarasında geçen süre (29 gün 12 saat 44 dakika 278 saniye) yine günün tam katiolmadıgından Ay Takvimi”nin de çok saglıklioldugu söylenemez. Günümüzde Ay Takvimi”ni kullanmaya devam eden İslam ülkelerinde ay süreleri hilalin gözle görülmesine baglioldugundan yani hilalin ilk gözlemlendigi aksam eski ay bitmisyeni ay baslamıs sayıldıgından bir ayın kaç gün sürecegi önceden bilinemez. Farkliİslam ülkeleri aylaridegisik günlerde baslatabilirler. Bu özellikle Ramazan ayının son günü ve takip eden bayramın ilk günü için karısıklık yaratır.

Nispeten daha dogruya yakın gibi görünen günümüzde ülkelerin çogunda kullanılan ve Gregoryan Takvimi olarak da bilinen Günes Takvimi”ndeki aksaklıklarigidermek için biri milattan önce 46 yılında Jul Sezar digeri de milattan sonra 1582 yılında Papa Gregory XIII tarafından iki kez önemli degisiklik yapılmıstır. Sezar ardarda üç yıli365 gün dördüncü yıliise 366 gün olarak saptamıstır. Bu sürenin olmasigerekenden 00078 gün daha uzun olması yıllar boyu birikerek 128 yılda fazladan bir gün yaratmasisonucunu dogurmustur. 1582 yılına gelindiginde bu fark 10 günü bulunca Papa Gregory XIII takvimi 10 gün ileri aldı. 4 Ekim”den sonraki gün 15 Ekim kabul edildi. 10 gün yasanmadan atlanmıs oldu. Parasal hesaplar karıstı halk “on günümüzü geri isteriz” diye gösteriler yaptı.

Papa”nın asıl önemli reformu 400”e böiünemeyen yüzyıllarda subat”ın 29 çekememesi idi. Yani subat 2000 yılında 29 çekebilirken 2100 2200 ve 2300 yıllarında çekemeyecekti o yıllarda subat 8 senede bir 29 gün olabilecekti. Bu sayede kullanılan takvim ile ideali arasındaki fark yılda 000030 güne düsürülmüstü ki bu da 33.000 yılda l günlük kayma demektir ve çok önemli degildir.

Bu takvimi İngiltere 1752”de Rusya 1918”de Türkiye ise l Ocak 1926”da kabul etti. Ne var ki ay sürelerinin esit olmamasive haftanın 7 gün olmasinedenleri ile belli bir tarihin her yıl degisik güne rastlamasisorunu yine çözülemedi.

Dünya Takvim Reformu Birligi”nin (AWCR) bahsedilen tüm sorunlarive eksikleri ortadan kaldıracak çok kullanısliideal bir takvim önerisi var ama henüz hiçbir ülke degisikligin kurulu düzende yaratacagikarısıklıgive maliyeti göze alıp bu takvimi uygulama cesaretini gösterememektedir.